وب 3.0 چیست؟

به طور خلاصه وب 3.0 نسل سوم وب می باشد که بدون مجوز و غیرمتمرکز است و کدهای خود را از داده های منبع باز گرفته است. به عبارت ساده تر، وب 3.0 اطلاعات را با هوشی شبیه انسان و با کمک هوش مصنوعی (AI) و ماشین یادگیری پردازش می کند و به پلتفرم های متمرکز برای تبادل داده تکیه نمی کند.

کاربران وب 3.0 که در پروتکل های حاکمیتی شرکت می کنند دارای یک سهم (توکن یا رمز ارز) هستند که نشاندهنده مالکیت آنها در شبکه غیرمتمرکز است. هر کدام از دارندگان توکن های حاکمیتی دارای حق رای به تغییراتی هستند که در شبکه اعمال می شود.

«تیم برنرز لی» مخترع شبکه جهانی وب، چشم اندازی از اینترنت به نام وب معنایی (Semantic Web) را طراحی کرد که بعدها به وب 3.0 تغییر نام داد. در اصل وب معنایی یک اینترنت مستقل، هوشمند و شفاف است. طرفداران و توسعه دهندگان آن به دنبال ایجاد شبکه ای از داده های به هم پیوسته در یک ساختار غیرمتمرکز هستند که راه خود را از پیشینیان خود، Web 1.0 و Web 2.0 که در آن داده ها بیشتر در مخازن متمرکز ذخیره می شوند ، جدا می کند. Web 3.0 ممکن است تعریف واحد و ساده ای نداشته باشد، اما می توانیم چارچوب آن را با ویژگی های کلیدی آن به صورت زیر تعریف کنیم:

ویژگی های کلیدی وب 3.0

• به شخص سوم یا مجوز نیاز ندارد

وب 3.0 افراد را از دسترسی به مجوز بی نیاز می کند. کاربران می توانند بدون نیاز به مجوزهای متمرکز و بدون مراجعه به مقامات مرکزی برای دسترسی به خدمات مورد علاقه خود با هم تعامل داشته باشند و هیچ واسطه ای برای هرگونه تراکنش مجازی بین طرفین نیاز نیست. به عبارت دیگر، حریم خصوصی کاربران بدون دخالت واسطه ها امن تر است.

• وب غیرمتمرکز

تمرکز زدایی ایده اولیه وب 3.0 است. در وب فعلی، پروتکل HTTP نیاز به مکان یابی اطلاعات در یک نقطه یا سرور دارد. این منبع اطلاعاتی واحد نشان دهنده یک نقطه ضعف یا همان کنترل روی این حوزه است. تمرکز زدایی اطلاعات را در بیش از یک مکان قرار می دهد و از پتانسیل کنترل یا سانسور جلوگیری و یا آن را محدود می کند. فناوری بلاک چین یک تاریخچه دائمی و غیرقابل تغییر از دارایی های دیجیتال را تضمین می کند.

• هوش مصنوعی

وب 3.0 وضعیت فعلی رایانه ها را ارتقا می دهد. دانشمندان کامپیوتر به توسعه مفاهیم وب معنایی ، برای کامپیوترها ادامه خواهند داد تا بتوانند از اطلاعات به روشی مشابه انسان استفاده کنند. وب معنایی توسعه ای از وب جهانی است که از اطلاعات با معانی کاملاً تعریف شده استفاده می کند. وب معنایی به افراد و رایانه‌ها اجازه می دهد از طریق صدا، متن یا سایر رابط‌ها با هم کار کنند .

پردازش زبان طبیعی (NLP) شاخه ای از علوم کامپیوتر است که به رایانه ها توانایی درک کلمات نوشتاری و گفتاری را می دهد. پردازش زبان طبیعی که از کاربردهای اولیه مانند چک کردن املا یا تکمیل خودکار کلمات رشد می‌کند، از الگوریتم‌های پیشرفته استفاده می‌کند تا رایانه‌ها را قادر به خواندن، درک و استخراج معنی از کلمات و عبارات کند.

موارد استفاده برای NLP شامل فیلترهای اسپم است که ایمیل های دریافتی را بررسی می کند. الکسای آمازون و سیری اپل دارای رابط صوتی و متنی هستند. محققان همچنان از یادگیری ماشینی و NLP برای پردازش اطلاعات بدون ساختار، مانند تشخیص اخبار جعلی استفاده می کنند.

یادگیری ماشینی از الگوریتم‌هایی برای کمک به ماشین‌ها استفاده می‌کند تا به روشی که انسان انجام می‌دهد یاد بگیرند. ترکیبی از پیشرفت‌های تکنولوژیکی – هوش مصنوعی، NPL و وب معنایی – ظرفیت کامپیوتر بصری را بسیار فراتر از آنچه امروز استفاده می‌کنیم توسعه می‌دهد.

تاریخچه مختصری از وب 1.0 و وب 2.0

وب 1.0

منشاء اینترنت توسط « تیم برنرزلی » در زمانی که او به عنوان دانشمند کامپیوتر در مرکز تحقیقاتی برجسته اروپا، CREN کار می کرد، آغاز شد. او فناوری های اساسی اینترنت که شامل HTML، URI/URL و HTTP را نوشت.

HTML : زبان نشانه گذاری ابرمتن، زبان قالب بندی پیشرو در وب است. یک سیستم یکسان برای نشانه گذاری.

URI و URL: تعیین کننده هویت منابع یک شکل – یک آدرس منحصر به فرد ارائه می دهد که می تواند هر منبع را در وب شناسایی کند.

HTTP: پروتکل انتقال ابرمتن – از بازیابی منابع مرتبط از هر نقطه از وب پشتیبانی می کند.

عصر معروف به وب 1.0 با معرفی مرورگرهای وب مانند Netscape Navigator آغاز شد. وب 1.0 شامل صفحات وب ثابت ذخیره شده در سرورها بود. کاربران از بازیابی صفحات، نوآوری هایی مانند ایمیل و محتوای خبری لذت می بردند. وب اولیه دارای ویژگی های تعاملی کمی بود تا اینکه بانکداری و تجارت آنلاین به تدریج در دسترس قرار گرفت. با افزایش محبوبیت و استفاده از وب 1.0، نوآوری‌ها و پیشرفت‌ها دامنه صفحات وب را به گونه‌ای گسترش داد که ویژگی‌های پویا و تعاملی را در بر می‌گیرد. با این حال، وب 1.0 فرصت کمی به کاربران برای تولید محتوا ارائه می دهد.

وب 2.0

وب 2.0 نسخه فعلی وب است، مفروضات اساسی وب 1.0 و استفاده از اینترنت به طور اساسی و چشمگیر تغییر کرد. پیشرفت‌های فن‌آوری، صفحات وب ثابتی را که وب 1.0 را مشخص می‌کردند، به محتوای تعاملی، اجتماعی مرتبط و تولید شده توسط کاربر تبدیل کرد.

از روزهای اولیه وب 2.0 تا به امروز، شرکت ها مسیری آشنا را دنبال کرده اند. مرحله اول توسعه و راه اندازی یک اپلیکیشن است. سپس، شرکت برای ثبت نام گروه بزرگی از افراد شروع به کار می کند. این فرآیند داده‌های کاربر را جمع‌آوری می‌کند و از پایگاه داده برای ایجاد درآمد استفاده می‌کند.

وب 2.0 را می توان به عنوان یک شبکه خواندن و نوشتن تعاملی و یک وب اجتماعی توصیف کرد. محتوای تولید شده توسط کاربر یک تغییر بزرگ نسبت به وب 1.0 بود. طراحی اکثر برنامه های Web 2.0 هر کاربر را قادر می سازد تا با نرم افزار کار کند یا محتوا را توسعه دهد. در وب فعلی، هر کاربری می‌تواند یک مطلب بنویسد و آن را به اشتراک بگذارد، ویدیویی را برای دیدن جهانیان پست کند و در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند توییتر یا فیس‌بوک تعامل داشته باشد.

ادامه تکامل وب 2.0

امروزه میلیون ها کاربر محتوا را در اشکال مختلف از جمله متن، گرافیک و ویدئو تولید می کنند. رشد انفجاری اینترنت در وب 2.0 ناشی از دسترسی آن به توزیع محتوای ایجاد شده توسط کاربر است که می تواند از طیف وسیعی از دستگاه ها مانند تبلت ها، آیفون ها و دستگاه های اندرویدی باشد.

تلفن‌های همراه از تعامل و اتصال مداوم با برنامه‌های آنلاین گسترده مانند فیس‌بوک ،توییتر، تیک تاک و اینستاگرام پشتیبانی می‌کنند. کسب‌وکارهایی مانند Airbnb و Uber نیز از قابلیت تعاملی پیشرفته Web 2.0 برای تبلیغ مدل‌های تجاری خود استفاده می‌کنند.

شرکت ها می توانند از طیف وسیعی از فناوری ها یا زبان های وب مانند HTML5 یا جاوا اسکریپت استفاده کنند. توسعه دهندگان می توانند از زبان های برنامه نویسی برای ایجاد برنامه هایی استفاده کنند که کاربران را قادر به تعامل در وب موجود می کند. استفاده گسترده از برنامه های شرکت ها منجر به انباشته شدن داده ها و اطلاعات کاربران شده است. این انباشته ها یا پایگاه های داده به ابزارهایی برای بازاریابی یا استفاده به عنوان دارایی های قابل فروش تبدیل می شوند.

بهره برداری از داده ها از طریق تبلیغات، فروش داده و بازاریابی به یک شرکت بزرگ جهانی تبدیل شده است. از دست دادن کنترل بر داده های کاربر باعث ایجاد صنعت نرم افزاری برای محافظت از داده های شخصی شده است. سرورهای متمرکزی که پایگاه داده های عظیمی را در خود نگه می دارند، به نوبه خود هدف استفاده و کنترل غیرمجاز هستند.

وب 2.0 با بهره مند کردن کاربران از مزایای بسیاری مانند تماس اجتماعی، تجارت الکترونیک و سرمایه داری فردی رشد کرد. رشد سریع اینترنت به پلتفرم‌های غالب منجر به جریان‌های درآمدی عظیم شد. از جمله بزرگترین شرکت های وب می توان به گوگل، فیسبوک، اپل و آمازون اشاره کرد. شرکت‌های غالب وب 2.0 در بین بزرگترین شرکت‌های جهان از نظر ارزش بازار رتبه‌بندی می‌شوند.

به همان اندازه که اندازه آنها چشمگیر است، سن فوق العاده جوان این شرکت ها قابل توجه است. از میان شرکت‌های فناوری پیشرو، اپل حدود 45 ساله است، آمازون و گوگل در اواسط بیست سالگی خود هستند و فیس‌بوک یک نوجوان در حدود 17 سال است.

امروزه وب 2.0 سیستمی است که تحت تسلط شرکت های فناوری بزرگی می باشد که از پایگاه های داده کسب درآمد می کنند. در نتیجه، Web 2.0 دارای مقامات متمرکزی است که به مجوزها نیاز دارند و در نتیجه کاربران کنترل اطلاعات را از دست می دهند.دیدگاه اولیه WWW بسیار بیشتر متمرکز بر کاربر و دموکراتیک بود.

چگونه وب 3.0 به NFT و DAO متکی است؟

ارزهای دیجیتال و توکن های غیرقابل تعویض (NFT) می‌توانند شرکت‌کنندگان را برای نقش‌هایی در مدیریت بلاک چین و همچنین موقعیت های ویژه واجد شرایط کنند. وب 3.0 برای ایجاد سیستم های ارزش به ارزهای دیجیتال و NFT ها متکی است. به عنوان مثال، پروتکل ها می توانند از NFT ها به عنوان سهام رای یا برای سایر امتیازات مربوط به سیاست ها و تصمیمات استفاده کنند.

به عنوان مثال، توییتر می تواند از توکن ها برای پاداش دادن به توییت ها و نظرات مفید استفاده کند. شبکه اجتماعی ردیت از توکن‌ها برای مجاز کردن کنترل دارایی مجازی در جوامع محلی استفاده کرده است. پست‌ها و نظرات می‌توانند امتیازات مربوط به رای مثبت یا منفی را در یک موضوع خاص ایجاد کنند.

سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز (DAOs) سازمان‌های اینترنتی هستند که متعلق به اعضا و مدیریت آن‌ها هستند. یک DAO معمولی تصمیمات خود را از طریق آرای گروهی در دوره های انتخاباتی مشخص می گیرد. DAO ها انعطاف پذیر هستند و به عنوان شبکه هایی برای فریلنسرها، موسسات خیریه و استخرهای سرمایه گذاری خطرپذیر عمل می کنند. مالکیت توکن بومی DAO معمولاً راهی برای پیوستن و مشارکت در تصمیم‌گیری و حکمرانی است.

DAO ها از قراردادهای هوشمند برای اجرای شرایط عضویت استفاده می کنند. ساختار یک DAO مزایای منحصر به فرد بسیاری را ارائه می دهد. عضویت در دسترس است و حکومت از طریق رای گیری اکثریت است. DAO ها از ادغام وجوه یا دارایی ها با به اشتراک گذاشتن ریسک ها و پاداش ها حمایت می کنند.

هیچ تضادی بین کارگزار و مشتری یا تنش مدیر عامل در مقابل سهامداران وجود ندارد. حاکمیت جامعه صدای واحدی را فراهم می کند. بنابراین، هنگامی که DAO تصمیمی را صادر می کند، هیچ طرفی که به جای منافع گروهی به نفع خود عمل می کند، وجود ندارد.

مزایا و معایب وب 3.0

مفهوم اولیه Web 3.0 ( وب 3.0 )این بود که یک وب مبتنی بر معنایی باشد که در آن افراد و رایانه ها از نزدیک با هم کار می کنند. یادگیری ماشینی، هوش مصنوعی و مفاهیم وب معنایی همچنان با ترکیب متن، صدا و سایر ظرفیت‌های تعاملی، رایانه‌ها را در دسترس‌ می‌سازند.

وب 3.0 در زمینه های جدید استفاده و سهولت کار برای کاربران به رشد خود ادامه خواهد داد. با تمرکز بیشتر بر ابزار،  وب 3.0 مسیری متفاوت از رویکرد داده های بزرگ وب 2.0 خواهد داشت. با وب 3، شرکت های بزرگ فناوری ممکن است محصولات خود را تغییر دهند تا آزادی کاربر را در خود جای دهند.

تمرکززدایی، دسترسی بدون مجوز و اتصال بیشتر، وب 3.0 را بسیار فراتر از سیستم وب فعلی گسترش می دهد. دسترسی و کنترل کاربر افزایش خواهد یافت زیرا افراد به تعاملات کمتری با پلتفرم های اصلی نیاز خواهند داشت. کاربران کنترل بیشتری بر روی داده های خود و مزایای حاصل از استفاده یا فروش آن به دست خواهند آورد.

مشکلات و خطرات بالقوه نیز قابل توجه هستند. مقررات دولتی در ساختار وب غیرمتمرکز دشوارتر خواهد بود. کنترل و پیشگیری از مشکلاتی مانند اطلاعات غلط و نادرست و نفرت پراکنی از طریق کامنت ممکن است بدون پلتفرم های متمرکز دشوارتر باشد. مدل‌های کسب‌وکار برای ترکیب ویژگی‌هایی با تمرکززدایی بیشتر نسبت به وب 2.0 تغییر خواهند کرد. یک وب غیرمتمرکز روابط دشواری را با دولت ها ایجاد می کند، زیرا فعالیت ها از مرزهای فیزیکی بین کشورها عبور می کنند. اختلافاتی که ممکن است ایجاد شود می تواند با قوانین بیش از یک کشور درگیر شود.

اتفاقات بعد از وب 3.0

با ترسیم داستان توسعه وب از 1.0 تا 3.0، موضوع ثابت، ادغام بیشتر رایانه ها در تجارت، تعاملات اجتماعی و زندگی روزمره ما است. وب 3.0 وعده می دهد که افراد و ماشین ها را در یک رابطه نزدیک و هماهنگ از وظایف، ارتباطات و وابستگی قرار دهد. تا کنون، مردم با تعریف نیازها و خواسته های خود با وب در تعامل هستند، در حالی که رایانه ها یاد می گیرند دستورات را بفهمند و اجرا کنند. گام بعدی می تواند محیط های همه جانبه ای باشد که در آن رایانه ها در فرآیند ایجاد سهیم هستند، به تصمیم گیری بهترین مسیر کمک می کنند و مجموعه های گسترده و پیچیده ای از اقدامات را انجام می دهند.​